Π.Ο.Π.Σ - ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Προσπάθειες εγκαθίδρυσης ενός ανεξάρτητου κράτους

Από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα, ο Ελληνισμός προσπάθησε να φέρει θετικά αποτελέσματα σε δύο εξίσου σημαντικά μέτωπα, που το ένα θα βοηθούσε το άλλο.

Το πρώτο ήταν η αξιοθαύμαστη και ανεπανάληπτη επανάσταση ενάντια στον Τούρκο κατακτητή, που πάνω από 400 χρόνια στερούσε την ελευθερία ενός υπερήφανου και ένδοξου λαού, με το σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος» και το άλλο εξίσου δύσκολο και ανυπέρβλητο, το ψυχρό πνεύμα της ιεράς συμμαχίας των ευρωπαϊκών κρατών, που τάσσονταν υπέρ της διατήρησης της ακεραιότητας του μεγάλου ασθενή, που δεν ήταν άλλος από την οθωμανική αυτοκρατορία, ανεξάρτητα από τη βάναυση και απάνθρωπη συμπεριφορά της προς τα υπόδουλα σ’ αυτήν Έθνη.

Όπως οι οπλαρχηγοί και οι καπεταναίοι με τις ομάδες τους διεξήγαγαν τον ένδοξο αγώνα τους, έτσι και πολλοί μορφωμένοι με ξένες γλώσσες και γνώση στα πολιτικά τεκτενόμενα των ευρωπαϊκών χωρών, των Βαλκανίων και της οθωμανικής αυτοκρατορίας, προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στην πολιτική οργάνωση και προώθηση των συμφερόντων του Έθνους μας.

Αφού έχουμε αναφερθεί στις προηγούμενες ενότητες για την Επανάσταση του ’21, παρακάτω θα παρουσιάσουμε συνοπτικά την προσπάθεια για την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Αν οι μεγάλες δυνάμεις (Αγγλίας, Ρωσία, Γαλλία) με τις πολιτικές και στρατιωτικές τους ενέργειες συνετέλεσαν αποφασιστικά στη διεθνή αναγνώριση του ελληνικού κράτους, δεν ήταν όμως αυτές που το ίδρυσαν.

Το ελληνικό κράτος είχε γεννηθεί με την Επανάσταση των Ελλήνων και δε στηριζόταν νομικά στη θέληση άλλου κράτους.

Είχε τα τρία απαραίτητα πραγματικά στοιχεία του κράτους: τον λαό, τη χώρα και την εξουσία.

Η Α’ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου (τέλος Δεκεμβρίου του 1821 και το προσωρινό γενικό πολίτευμα της Ελλάδας, το πρώτο Σύνταγμά της)

Οι αντιπρόσωποι των επαναστατημένων τμημάτων του Έθνους που έλαβαν μέρος σ’ αυτήν, έδωσαν τον παρακάτω συγκινητικό όρκο: «Ορκιζόμεθα εις το όνομα της Τρισυποστάτου Θεότητος και εις το σεβαστό όνομα της πατρίδος να συσκεπτώμεθα εν ειλικρινεία καθαρά και αδελφική αγάπη αδιαφορούντες περί των προσωπικών συμφερόντων μας και φροντίζοντες περί μόνου του κοινού της Ελλάδος συμφέροντος.»

Πιστή όμως εφαρμογή του όρκου δεν έγινε. Την 1^η Ιανουαρίου 1822 η Συνέλευση ψηφίζει το προσωρινό Γενικό Πολίτευμα της Ελλάδας, το πρώτο Σύνταγμά της, τον οργανικό Νόμο που τον είχε συντάξει κυρίως ο Ιταλός εξόριστος Βικέντιος Gallina.

Την ίδια ημέρα η Συνέλευση δικαιολογεί την Επανάσταση του 1821, κηρύσσει την ανεξαρτησία του ελληνικού Έθνους, κατά το υπόδειγμα της Declaration of Independence των ΗΠΑ (1776), η οποία είχε ως εξής:

«Το Ελληνικόν Εθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον, διά των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν...».

Το Σύνταγμα της Επιδαύρου διακρίνει 3 εξουσίες: Τη Βουλευτική, την Εκτελεστική και τη Δικαστική.

Το πολίτευμα της Επιδαύρου, καθώς και τα άλλα ελληνικά πολιτεύματα ως το 1864 δεν ήταν πρωτότυπα, αλλά συντάχθηκαν κατά μίμηση ξένων πολιτευμάτων.

Δ. Πλαπούτας                                                                                        Κολοκοτρώνης

Η Β’ Εθνοσυνέλευση του Άστρους (Μάρτιος- Απρίλιος του 1823)

Σε όλα τα τμήματα της μαχόμενης Ελλάδας οι εξέχοντες στρατιωτικοί έρχονται αντιμέτωποι με τους πολιτικούς: Στην Πελοπόννησο ο Θ. Κολοκοτρώνης με τους κοτζαμπάσηδες, στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με τον Άρειο Πάγο και στη Δυτική Ελλάδα ο Γ. Καραϊσκάκης  με τη Γερουσία της Δυτ. Στερεάς Ελλάδας (Αλ. Μαυροκορδάτο). Αναβρασμός και ταραχή επικρατεί παντού.

Ο Σπυρίδων Τρικούπης γράφει: «Λόγος περί πολιτικών αρχών δεν εγένετο από της Συνελεύσεως ταύτης ως ουδ’ επί της εν Επιδαύρω. Λόγος πολύς εγένετο περί προσωπικών ή μάλλον ειπείν κομματικών συμφερόντων».

Οι πολιτικές ζυμώσεις επηρεάζονται σημαντικά όχι μόνο από πρόσωπα εντός της Ελλάδας, αλλά και απ’ έξω και οι επιδιώξεις τους κατευθύνονται ανάλογα με τις υποδείξεις και τις επιρροές των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών.

Η Συνέλευση αποδέχεται τον Οργανικό Νόμο της Επιδαύρου και ψηφίζει την κατάργηση των τοπικών πολιτικών σωμάτων για να ενισχύσει το κύρος της Κεντρικής Κυβέρνησης.

Η Συνέλευση τερμάτισε τις εργασίες της στις 18 Απριλίου 1823, αλλά άφησε τους σπόρους των δύο εμφυλίων πολέμων που ακολούθησαν.

Η Γ’ Εθνική Συνέλευση (6 Απριλίου 1826 στην Επίδαυρο και στην Τροιζήνα στη συνέχεια)

Οι πληρεξούσιοι συνήλθαν στην Επίδαυρο και άρχισαν εργασίες στις 6 Απριλίου 1826. Ο Σπ. Τρικούπης γράφει: «Πανάκειαν των δεινών της πατρίδος υπελάμβανον οι πλείστοι των Ελλήνων τας εθνικάς Συνελεύσεις των, οι δε ειδημονέστεροι τας εθεώρουν ευσχήμους τρόπους μεταπτώσεως της εξουσίας».

Η Συνέλευση ήταν ανάγκη να συγκληθεί, ώστε οι Αντιπρόσωποι του Έθνους να εγκρίνουν και να δεχτούν τη μεσολάβηση της Αγγλίας μεταξύ των εμπολέμων για την κατάπαυση του πολέμου.

Γ. Κουντουριώτης                                                                                                              Δ. Υψηλάντης

Η είδηση της πτώσης του Μεσολογγίου ανάγκασε τους πληρεξούσιους να διακόψουν για ένα διάστημα τις εργασίες τους. Οι Αντιπρόσωποι μετά από διαφωνίες για τον τόπο που θα συνεχιζόταν η Συνέλευση, αναγκάστηκαν να ομονοήσουν και όλοι μαζί άρχισαν τις εργασίες τους στην Τροιζήνα.

Μεταξύ των 24 ψηφισμάτων ήταν και τα παρακάτω σημαντικά: Η εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια, στην οποία κανείς δεν εναντιώθηκε, η σύσταση εθνικού στόλου, ο εποικισμός των προσφύγων και η ακύρωση των μέχρι τότε πωλήσεων εθνικών κτημάτων.

Αξιοπρόσεκτο είναι το νέο- το τρίτο κατά σειρά Σύνταγμα της Τροιζήνας. Ήταν το πιο φιλελεύθερο και δημοκρατικό απ’ όλα. Αλλά κατά τις κρίσιμες αυτές στιγμές του Έθνους δεν έγινε καμία απόπειρα να εφαρμοστεί.

Η Εθνική Συνέλευση έστειλε την πρόσκληση προς τον νέο Κυβερνήτη, έκανε έκκληση προς τους ηγεμόνες και τους λαούς της Ευρώπης, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του Έθνους προς τον Βασιλιά της Βαυαρίας, τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, τον G. Cannig, τον Eynard και άλλους Φιλέλληνες και κάλεσε στα όπλα όλους τους Έλληνες με το σύνθημα: «Ελευθερία ή θάνατος».

Α. Πολυζωίδης                                                                                                                         Α. Μαυροκορδάτος

Πριν λήξουν οι εργασίες της Εθνοσυνέλευσης στις 23 Απριλίου, την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, έφθασε η θλιβερή είδηση του θανάτου του Γ. Καραϊσκάκη στις 22 Απριλίου στη μάχη στο Φάληρο. Ο χαμός του ήταν δυσαναπλήρωτος για την Ελληνική Επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα.

Διπλωματικές και Πολιτικές εξελίξεις

Παρά τα προβλήματα ήδη από το 1826 το ελληνικό ζήτημα κατείχε πλέον κυρίαρχη θέση στις διεθνείς διπλωματικές διεργασίες. Έπειτα από αλλεπάλληλες διασκέψεις ανάμεσα στη Ρωσία, της Αγγλία και τη Γαλλία υπογράφτηκαν τα δύο Πρωτόκολλα που κατοχύρωναν την ελληνική ελευθερία, στις 4 Απριλίου 1826 και στις 6 Ιουλίου 1827.

Το Πρωτόκολλο του Ιουλίου του 1827 εκτός από την ίδρυση αυτόνομου ελληνικού κράτους, προέβλεπε την ειρηνική επίλυση του ελληνικού ζητήματος, την άμεση διακοπή των στρατιωτικών επιχειρήσεων, αλλά και μέτρα καταναγκασμού της Υψηλής Πύλης, ώστε να δεχτεί τις αποφάσεις. Γι’ αυτόν το σκοπό στάλθηκε στα παράλια της Πελοποννήσου ναυτική δύναμη των τριών Δυνάμεων για εκφοβισμό.

Η άρνηση του Σουλτάνου να δεχτεί τους όρους και η αργοπορία του Ιμπραήμ να συμμορφωθεί οδήγησαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8 Οκτωβρίου 1827, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την ολοκληρωτική καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου.

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8-10-1827

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου αποτέλεσε την αφετηρία διπλωματικών και πολιτικών εξελίξεων που είχαν ως αποτέλεσμα την αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας.

Στις αρχές του 1828 έφτασε στην Αίγινα ο Ι. Καποδίστριας, τέως Υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου Αλέξανδρου Α’. Είχε εκλεγεί Κυβερνήτης με 7ετή θητεία από τα Μέλη της Γ’ Εθνοσυνέλευσης στην Τροιζήνα.

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς κατέφθασαν 15.000 Γάλλοι στρατιώτες υπό το ναύαρχο Νικολάι Ζοζέφ Μεζόν που βοήθησε στην ομαλή αναχώρηση των δυνάμεων του Ιμπραήμ και στην εμπέδωση της τάξης στον Μωριά.

Ο Ι. Καποδίστριας εκμεταλλεύτηκε με αριστοτεχνικό τρόπο τη νίκη των Ρώσων στον πόλεμο με τους Τούρκους και με τη συνθήκη της Ανδριανούπολης (14 Σεπτεμβρίου 1829) οι ηττημένοι Τούρκοι αποδέχονται την ελληνική αυτονομία, που οδήγησε τη χώρα στην πλήρη ανεξαρτησία, εξασφαλίζοντας όσο το δυνατόν πιο διευρυμένα σύνορα.

Τελικά στις 3 Φεβρουαρίου 1830 υπογράφτηκε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, το οποίο απετέλεσε και τη γενέθλια πράξη του ανεξάρτητου πλέον Ελληνικού Κράτους.

Δυστυχώς όμως για την Ελλάδα, ο μόνος Έλληνας που είχε τις δυνατότητες να οργανώσει σωστά το νέο ελληνικό κράτος, ο Ιωάννης Καποδίστριας, τον Σεπτέμβριο του 1831, έπεσε νεκρός από σφαίρες Ελλήνων, έξω από εκκλησία στο Ναύπλιο.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας αντικαταστάθηκε από τον Βαυαρό βασιλέα Όθωνα, που έφθασε στην Ελλάδα το 1833. Ξεκινούσε μια μακρά περίοδος ξενικών παρεμβάσεων στην πολιτική ζωή της ανεξάρτητης Ελλάδας.

Κυρίαρχο πολιτικό γεγονός της βασιλείας του Όθωνα ήταν η χορήγηση πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδας, που συνομολογήθηκε την 3^η Σεπτεμβρίου 1843 μεταξύ της Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων και του Βασιλέως αυτών Όθωνος.