*Του Χρ.Μπουρδούκη

Η επιχειρούμενη από την Κυβέρνηση κεφαλαιοποίηση της επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης πέραν από τις οικονομικές και δυσμενείς συνέπειες για τους εργαζομένους, τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους, έρχεται και σε ευθεία αντίθεση με συνταγματικές διατάξεις, όπως «το κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση, όπως νόμος ορίζει» (άρθρο 22, παρ.5), τις αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου (απόφαση 2287/2016 Ολομέλεια) (γνωμοδότηση από 24-10-2010 Ολομ. Ελεγκτικού Συνεδρίου) και με τις διατάξεις της πρόσφατης νομοθεσίας για την κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 20 Ν.4620/2020).

Στην απόφαση του ΣτΕ αναφέρεται με σαφήνεια ότι η κοινωνική ασφάλιση περιλαμβάνει τόσο την κύρια σύνταξη όσο και την επικουρική, η οποία ανατίθεται σε δημόσιους φορείς (κράτος, ν.π.δ.δ.) «για λόγους δημοσίου συμφέροντος και ειδικότερα, ως εγγύηση, προς όσους υποχρεωτικώς ασφαλίζονται ή καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές έναντι των επιχειρηματικών κινδύνων που συνδέονται με την άσκηση της ασφαλιστικής λειτουργίας από ιδιωτικούς φορείς (ΑΕΔ 87/1997, ΣτΕ 5024/1987 Ολομ)».

Από την παραπάνω απόφαση φαίνεται ότι δεν είναι δυνατή καμία εγγύηση για τους ασφαλισμένους στους ιδιωτικούς φορείς ασφάλισης ακριβώς λόγω των κινδύνων της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, που προέρχεται από τα διάφορα επενδυτικά τους προγράμματα (χρηματιστηριακές αξίες κλπ).

Από την ίδια απόφαση προκύπτει η φροντίδα «η κρατική μέριμνα για την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση (κύρια και επικουρική) στην ίδρυση από το κράτος των δημόσιων οργανισμών…αλλά και στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού κεφαλαίου για χάρη των επόμενων γενεών». Σε άλλο σημείο διασαφηνίζεται ότι εφόσον έχουν υποχρέωση εργαζόμενοι και εργοδότες να καταβάλουν εισφορές, το κράτος «ως εγγυητής οφείλει να διασφαλίζει την επάρκεια, την παροχή και τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών Οργανισμών…και έχει την ευθύνη για την κάλυψη των ελλειμμάτων των δημόσιων ασφαλιστικών οργανισμών», όπως άλλωστε αυτό αναφέρεται και στην από 24-10-2010 γνωμοδότηση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Αλλά και στην τελευταία κοινωνικοασφαλιστική μεταρρύθμιση στο άρθρο 20 του Ν.4670/2020 ορίζεται μεταξύ των άλλων ότι «το κράτος εγγυάται και διασφαλίζει την επάρκεια των παροχών κύριας και επικουρικής ασφάλισης και τη βιωσιμότητα του e-ΕΦΚΑ».

Διαπιστώνουμε τελικά ότι παρά τις σοβαρές θεσμικές παρεκκλίσεις, οι κυβερνητικοί παράγοντες σχεδιάζουν με εμμονή την κεφαλαιοποίηση της επικουρικής ασφάλισης, ενώ ήδη υφίσταται στο ελληνικό σύστημα ασφάλισης νομοθετικό πλαίσιο για την ίδρυση επαγγελματικών Ταμείων Ασφάλισης. 

Όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση του ΣτΕ, σύμφωνα με τον Ν.3029/2002 (άρθρο 7) εισάγεται εθελοντικά στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, των «Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης», τα οποία αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και «έχουν ως σκοπό την παροχή στους ασφαλισμένους και δικαιούχους, επαγγελματικής ασφαλιστικής προστασίας, πέραν της παρεχόμενης από την υποχρεωτική ασφάλιση, για τους ασφαλιστικούς κινδύνους και ειδικά τους κινδύνους γήρατος, θανάτου, αναπηρίας, επαγγελματικού ατυχήματος, ασθένειας, διακοπής εργασίας».

Τα Ταμεία αυτά «ιδρύονται προαιρετικά ανά επιχείρηση ή κλάδο ή κλάδους εργαζομένων..» όσα δε εξ’ αυτών χορηγούν συνταξιοδοτικές παροχές, λειτουργούν με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (παρ.5), ενώ η υπαγωγή στην ασφάλιση αυτών είναι προαιρετική (παρ.9) και συνεχίζει η απόφαση: «Εν όψει των ανωτέρω χαρακτηριστικών η παρεχόμενη από τα τελευταία αυτά ταμεία ασφάλιση, διακρίνεται από την επικουρική ασφάλιση, που έχει κατά τα προεκτεθέντα, υποχρεωτικό και καθολικό χαρακτήρα…..».

Η εμμονή όμως στην κεφαλαιοποιητική αρχή προκαλεί δικαιολογημένα κοινωνική «καχυποψία» για το λόγο ότι, εφόσον υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει τη λειτουργία της κεφαλαιοποιητικής αρχής, μπορούν όσοι επιθυμούν την κεφαλαιοποιητική συμπληρωματική ασφάλιση, να επιλέξουν αυτό το σύστημα. Γιατί επιβάλλεται η υποχρεωτική κεφαλαιοποίηση της επικουρικής ασφάλισης; Με τη νομοθετική αυτή ρύθμιση οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι δεν νιώθουν ασφαλέστεροι και πιο ήσυχοι. 

Σύμφωνα πάντως με έρευνες οι χώρες που εφάρμοσαν την κεφαλαιοποιητική αρχή της κοινωνικής ασφάλισης, επέστρεψαν με μεγάλο κόστος στο διανεμητικό σύστημα, που στηρίζεται στην αρχή της αλληλεγγύης των γενεών. 

Εάν εφαρμοστεί το κεφαλαιοποιητικό σύστημα και στη χώρα μας, η αποτυχία βάσει της εμπειρίας άλλων χωρών, θεωρείται βέβαιη και θα αναζητηθεί η επιστροφή και η ασφάλεια στο δημόσιο αναδιανεμητικό σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης. 

Το κράτος θα βρεθεί τότε στην ανάγκη να καταβάλει ίσως το κόστος με πρόσθετες δαπάνες και ελλείμματα, δηλαδή θα πληρώσουν πάλι οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Γι’ αυτό επιμένουμε στο σύστημα της επικουρικής ασφάλισης που διέπεται από τη διανεμητική αρχή της αλληλεγγύης και όχι της σύγκρουσης των γενεών. 

*Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτικών Συνταξιούχων 

ε.τ. Δ/ντης στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.